ไม่รู้จะไปเริ่มตรงไหนดี อธิบายตามหัวเรื่องต้นกระทู้ละกันครับ
มองในแง่ของการขับลำโพงแล้ว แอมป์บ้านที่เราใช้ๆ กันอยู่ ก็จะมีแอมป์หลอด, Tr, Fet, IC, etc. แต่พอจะจำแนกออกได้เป็น 2 แบบกว้างๆ คือมี Matching Transformer กับไม่มีครับ Output Transformer ของแอมป์หลอดก็คือ Matching Transformer นี่แหล่ะครับ
หน้าที่ของมันก็คือปรับค่า Imp ของ Load ให้เหมาะกับตัวขับครับ หลอดเป็นอุปกรณ์ Imp สูง ไม่สามารถขับ Load Imp ต่ำได้โดยตรง จึงต้องมี OPT มาปรับค่า Imp ของลำโพงซึ่งต่ำมาก ให้มีค่าสูงขึ้นพอที่หลอดจะขับได้ ซึ่งก็คือค่าที่สะท้อนมาทาง Primary ที่เราเรียก 3.5k, 10k นั่นแหล่ะครับ โดยอัตราการปรับค่าเราเรียกว่า Impedance Ratio หรือจะมองในรูป Turn Ratio ก็ได้ (เกี่ยวกันยังไง ก็ลองค้นหาเอาใน HTG2 นะครับ มีมากกว่า 2 ที่แน่นอน) และโดยมากแล้ว OPT ก็มักถูกออกแบบให้มีหลายอัตราทดในตัวเดียว เช่น 10k ต่อ 0-4-8-16 Ohm ก็หมายความว่า ถ้าเราเอา Load ไปต่อให้ตรงค่า Imp กับขด Sec เช่นลำโพง 4 ohm บนขด 4 ohm เป็นต้น ก็จะทำให้ Primary มีค่าเทียบเท่ากับ 10k ครับ แต่ถ้าเราเอา Load ไปต่อผิดขด ค่า Primary ก็จะไม่เท่ากับ 10k อาจจะมากกว่าหรือน้อยกว่า แล้วแต่อัตราทดของ OPT ครับ จะเห็นว่าถ้าต่อถูก ไม่ว่าลำโพงจะเป็นกี่ Ohm หลอดก็ยังคงเห็น 10k อยู่ ไม่มีผลกระทบกับวงจรเลย เพราะอัตราทดของ OPT ช่วยปรับค่า Imp ให้ครับ
ทีนี้ถ้าต่อ Load ผิดจะเกิดอะไรขึ้น เป็นไปได้ 2 ทางครับ คือทำให้ Primary Imp สูงกว่าปกติ และต่ำกว่าปกติ ถ้า Primary Imp สูงกว่าปกติ โดยทั่วไปกับวงจรหลอดแล้วไม่ว่า SE หรือ PP อัตราขยายจะมากขึ้นแต่ได้กำลังสูงสุดขับน้อยลง และถ้า Primary Imp ต่ำกว่าปกติก็กลับกัน แต่เนื่องจากหลอดเป็นอุปกรณ์ Imp สูง เมื่อ Load เปลี่ยนค่าไป กระแสจะไม่เปลี่ยนแปลงมากนัก จึงมักจะไม่มีปัญหาเรื่องไหม้ครับ
ยกตัวอย่างเทียบกับที่คุณ saranyo ถามมาให้ดูครับ สมมุติ OPT 5k : 8 Ohm ใช้กับ EL84 SE ที่ 250V 50mA และเราเอาลำโพง 2 Ohm ไปต่อ ซึ่งจะมีผลให้ Primary Imp เหลือแค่ 1.25k ถ้าเอาไปเขียน Load line เทียบกับเส้น 5k ดูจะเห็นว่า แรงดัน swing น้อยลง และ current swing ได้มากขึ้น เกินค่ารับได้ของหอลดหรือไม่ ผมไม่แน่ใจเพราะไม่ได้เขียนดูเอง แต่เดาเอาว่าไม่น่าเกิน คุณ saranyo ลองเขียนแล้วมาบอกเพื่อนๆ ละกันครับ (ให้งานทำซะเลย
)
ส่วนกรณีของคุณเจ้าของกระทู้คือลำโพง 16 Ohm บนขด 8 Ohm อันนี้กลับกับของคุณ saranyo เพราะค่า Primary Imp จะกลายเป็น 10k ก็วานคุณ saranyo ลองเขียน Load line เทียบกันให้เพื่อนๆ ดู แต่สรุปได้แน่ๆ ว่า V swing มากขึ้น (อัตราขยายมากขึ้น) และ I swing น้อยลงครับ ทั้งนี้ทั้งนั้นโอกาสที่จะไหม้ มีไม่เยอะครับ
