ทิพยคีตาจากถิ่นเหนือแห่งสยาม
โดย AMI RECORDS
Album The Spirit of Lanna
Music from the North of Thailand
Artrists กลุ่มลายเมือง
วิศาลทัศน์ รัตนมงคลเกษม(ครูบอย) ปีจุม, ซึง, พิณเปี๊ยะ
วิบูลย์ ฝั้นเงิน ซึง เครื่องคีหนัง และเป็นช่างซอด้วย
สมัย สาตะถา สะล้อ, ปี่จุม, เครื่องคีหนัง
เทวินทร์ ถาธรรม เครื่องคีหนัง
ประกร ศิริประเสริฐ ปี่จุม, ขลุ่ย , สะล้อ
ณัฐวุฒิ บุตตา สะล้อ, เครื่องคีหนัง
นิวัติ แสนพิชัย เครื่องคีหนัง
Genre Thai World Music
Label AMI RECORDS
Asia Music International Ltd.
301/3 Sukhumvit 31
Klongtan Nua, Wattana
Bangkok 10110
Thailand
Tel ++66-2-662 1836
Fax ++66-2-258 8156
Email: hucky@amithailand.com
Websites:
www.amithailand.com Order Number AMI CD 2008-15
Recom. Retail Price 299 Thai Baht
Release Date 24 March 2008
Recorded at Studio Thomason, Chiangmai, Thailand,
www.thomasso.netRecorded and mixed by Thomas van Nes
Recorded during 07 December 2007, 16 January 2008
& 03 February 2008
Mastered by Visaruth Samianram & Thomas van Nes
Cover Photo (Pin Pia) by James Barlow
Cover Text by อาจารย์บฤงคพ วรอุไร
Cover Design by moreidea.com
Produced by Thomas van Nes
Executive Producer: Hucky Eichelmann
พิณเปี๊ยะของลำปางจะมีรูที่กระโหลก ๑ รู
The Spirit of Lanna
Music from the North of Thailand
ทิพยคีตาจากถิ่นเหนือแห่งสยาม
ซีดีชุดนี้เป็นชุดแรกใน ๓ ชุด ในแนวทางวัฒนธรรมดนตรีพื้นบ้านของไทย ซึ่งมี ภาคเหนือ ภาคกลาง และภาคอีสาน ประกอบด้วยนักดนตรีที่มีฝีมือและชื่อเสียง อาทิเช่น ภาคเหนือ สล่า สมบูรณ์ กาวิชัย, ภาคกลาง ขุนอิน(ณรงค์ฤทธิ์) โตสง่า และภาคอีสาน อาจารย์ทินกร อัตไพบูลย์ ดนตรีที่ที่นำเสนอนั้นเป็นดนตรีฟังแบบง่ายง่ายสบายสบายและเป็นการนำเสนอดนตรีไทยไปยังอารยะประเทศเพื่อให้พวกเขาได้เสพทัพยดนตรีจากดินแดนส้านในอุษาคเนย์
(หมายเหตุ:- ขอนุญาตใช้คำว่านักดนตรีแทนศิลปินนะครับ เพราะหาก สายันต์ ดอกสะเดาว์ หรือ Girly Berry หม่อมเหยิน เรียกตัวเองว่าเป็นศิลปิน(artists) ผมขอนุญาตใช้คำว่านักดนตรีแทน)
รายชื่อเพลง ทั้ง ๑๖ เพลง
1. เชียงแสนหลวง Chiang Saen Luang 6:07
บรรเลงด้วย ซึง สะล้อ และเครื่องตีประกอบจังหวะ
อำเภอแม่จันขัง จังวัดเชีบงราย เดิมเป็นหมู่บ้านหรือตำบลหนึ่งในเขตควบคุมของเมืองเชียงแสนหลวง ตามพงศาวดารโยนก กล่าวว่าเมืองเชียงแสนมีพื้นที่ครอบคลุมบริเวณที่ราบลุ่มเชียงแสนทั้งหมดซึ่งอาณาเขตที่กว้างขวาง ต่อมาเมืองเชียงแสนหลวงได้เกิดน้ำท่วมบ่อยๆ ปีหนึ่ง น้ำจะท่วมเป็นเวลาหลายเดือน ชาวบ้านแถบนี้ที่มีอาชีพเพาะปลูกและทำนาไม่สามารถที่จะทำนาได้ จึงพากันอพยพมาทางใต้ ประมาณ ๒๕ กม. มาอยู่ที่ ' บ้านขิ' (ซึ่งปัจจุบันคือบ้านแม่คี หมู่ที่ ๗ และหมู่ที่ ๘ ตำบลป่าซาง อำเภอแม่จัน) ซึ่งมีบริเวณเป็นที่ราบกลุ่มกว้างมีแม่น้ำไหลผ่าน ทำเลดี เหมาะแก่การเพาะปลูก และทำนา และยังมีชาวบ้านมาตั้งบ้านเรือนก่อนแล้วเกือบ 400 หลังคาเรือน ประกอบกับเป็นเส้นทางค้าขายยังรัฐฉาน และยูนาน และต่อมาชาวบ้านเมืองเชียงแสนหลวง ก็อพยพตามมาอยู่รวมกันที่บ้านขิมากเพิ่มขึ้น ในปี พ.ศ. ๒๔๒๔ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงโปรดเกล้าให้เจ้าอินต๊ะ ซึ่งครองเมืองลำพูน ลำปาง และเจ้ากาวิละ เจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่ ประมาณ ๑,๕๐๐ ครัวเรือน ไปตั้งถิ่นฐานที่เมืองเชียงแสนหลวง และพระราชทานบรรดาศักดิ์ เจ้าอินต๊ะเป็นพระยาเดชดำรงตำแหน่งเจ้าเมืองเชียงแสนหลวง
2. ล่องแม่ปิง Long Mae Ping 3:15
บรรเลงด้วย ซึง สะล้อ
ทำนองเพลงพิ้นเมื้องล้านนาโบราณ ที่จรัล มโนเพ็ชร ได้นำมาใส่คำร้องและบรรเลงในแบบเพลงพื้นเมืองชองชาติตะวันตกและได้รับความนิยมเรื่อยมา
3. /เขมรไล่ควายออกค้างคาวกินกล้วย Khang Khao Kin Kluay / Khamen Lai Kwai 4:25
บรรเลงด้วย สะล้อ ขลุ่ย และเครื่องตีประกอบจังหวะ
เพลง เขมรไล่ควาย ซึ่งเป็นเพลงเพลงเถา ที่ นายจันทร์ โตวิสุทธิ์ แต่งจากเพลงเขมรสุดใจสองชั้นทำนองเก่า เพื่อให้วงดนตรีไทยสโมสรรถไฟบรรเลงในรายการดนตรีสำหรับประชาชน ณ เวทีลีลาศ สวนอัมพร กระจายเสียงทางวิทยุ อ.ส.พระราชวังดุสิต เมื่อวันอาทิตย์ที่ ๒๑ กันยายน พ.ศ. ๒๕๑๒ และออกด้วยเพลงค้างคาวกินกล้วยเป็นเพลงโบราณสมัยอยุธยามีชื่อเรียกหลายชื่อ อาทิเช่น แร้งกระพือปีก หรือ ลิงถอกกระดอเสีอ มีลีลาสนุกคึกคัก
4. พ่อครู Por Khru 2:15
บรรเลงด้วย ขลุ่ย และเครื่องตีประดอบจังหวะ
เดี่ยวขลุ่ยโดย พ่อครู วิเทพ กันธิมา
(พ่อครูวิเทพ กันธิมา)
5. ปี่มด Pee Mot 6:25
บรรเลงด้วย ซึง สะล้อ และเครื่องตีประกอบจังหวะ
ประเพณีฟ้อนผีมด-ผีเมง
เป็นทำพิธีไหว้ผีบรรพบุรุษแบบหนึ่ง โดยเป็นกลุ่มคนที่สืบเชื้อสายจากต้นผีเดียวกัน ได้แก่ ผีมด ผีเมง และผีมดซอนเมง จะทำกันในช่วงเดือน ๘,๙ เหนือ บางคนทำพิธีทุกปี บางคนก็ทำทุก ๓ ปี มีการสร้างปะรำพิธีขึ้นมาแล้วบอกกล่าวพี่น้องเครือญาติเดียวกันมาร่วมงาน มีวงดนตรีปี่พาทย์บรรเลง และมีการอัญเชิญผีมาทรงร่าง ลูกหลานในตระกูล ลงมารับเครื่องเซ่นและฟ้อนรำร่วมกัน มักจัดกัน ๒ วัน
ความหมายของคำว่าผีมด - ผีเม็ง ตามที่ได้ฟังผู้เฒ่าผู้แก่เล่ามาว่าผีมด หมายถึง ผีของมดที่ชอบอยู่ตามบ้านเรือน คอยเฝ้ารักษาให้บ้านเรือนอยู่เป็นปกติสุข มีความอบอุ่นใจเหมือนกับบ้านเมืองที่มีผีเสื้อบ้านผีเสื้อเมืองคอยปกปักรักษาอยู่ ดังนั้นถ้าตระกูลไหนมีการทำพิธีฟ้อนผีมด ชาวบ้านที่อยากได้เงินก็จะนำมดมาขายเป็นรัง ๆ บ้านที่อยู่ใกล้เคียงก็จะซื้อไว้ในราคาเป็นเฟื้อง (สมัยก่อน นำมาไว้ในบ้านของตน ประเพณีฟ้อนผีมด - ผีเม็ง ชาวบ้านทางภาคเหนือโดยเฉพาะอย่างยิ่งจะมีในเชียงใหม่ ลำพูน ลำปาง ส่วนจังหวัดอื่นในภาคเหนือไม่ค่อยจะปรากฎ ปัจจุบันนี้ได้เลือนหายไปมากแล้ว ยังมีปฏิบัติกันบ้างในชนบทเท่านั้นซึ่งนับว่าเป็นประเพณีเก่าแก่
รูปแสดง วงปี่พาทย์พื้นเมือง
ในปัจจุบันนี้การผสมวงวงพาทย์ทั่วไปจะประกอบด้วย ระนาดเอก ระนาดทุ้ม ระนาดเหล็ก ฆ้องวง แนน้อย แนหลวง กลองป่งโป้ง กลองเต่งถิ้ง ฉิ่ง ฉาบ อาจจะมีเปิงมางและฆ้องมอญด้วยโดยจะใช้ระนาดเอกหรือแนน้อยเป็นตัวนำเพลงหรือขึ้นเพลง
6. มอญลำปาง Mon Lampang 4:24
บรรเลงด้วย ซึง ขลุ่ย พิณเปี๊ยะ และเครื่องตีประกอบจังหวะ
เป็นทำนองดนตรีที่ได้นำมาจากชนชาติมอญที่เข้ามาอาศัยอยู่ในจังหวัดลำปาง
7. ตั้งเชียงใหม่ Tang Chiangmai 4:15
บรรเลงด้วย ปี่จุม และซอเพลงโดยช่างซอ ชื่อ?
เป็นทำนองที่ช่างซอใช้เริ่มต้นในการซอ ทำนองค่อนข้างช้า คำที่ใช้ขึ้นต้น เช่นคำว่า ตว๋าง หลอน นาย เถิง ยาม เป็นต้น เนื้อหาของการซอทำนองนี้ขึ้นอยู่กับโอกาสของงานที่มีแสดงนั้น เช่น งานบวช ช่างซอก็อาจตั้งเชียงใหม่ด้วยการกล่าวถึงหลักธรรมะ หรือ เจ้าภาพของงานนั้นว่า เป็นใคร ทำอะไร หรือกล่าวถึงลักษณะของงาน ส่วนงานขึ้นบ้านใหม่ ก็อาจกล่าวถึง ความเป็นศิริมงคล ตลอดทั้งเจ้าภาพของงาน เป็นต้น
เมื่อซอจบทำนองตั้งเชียงใหม่แล้ว จะต่อด้วยทำนองจะปุ หรือ ชาวปุ ซึ่งที่เรียกกันว่า ชาวปุนี้ มีผู้สันนิษฐานว่า เป็นทำนองซอของคนโบราณเผ่าหนึ่ง คือ ชาวปุ ทั้งนี้เป็นเพียงข้อสันนิษฐาน ไม่อาจหาหลักฐานที่มาที่แท้จริงได้
ความหมายของซอบทนี้เป็นการกล่าว บูชาครูบาอาจารย์
8. ลาวดวงเดือน Lao Duang Duen 4:11
บรรเลงด้วย ซึง ขลุ่ย และเครื่องตีประกอบจังหวะ
หม่อมราชวงศ์พัฒนมหินทร์ เพ็ญพัฒน์ (๑๖ มิถุนายน ๒๔๘๐ - ๑๓ สิงหาคม ๒๕๒๓)
ผู้ทรงนิพนธ์เพลงนี้คือ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นพิชัยมหินทโรดม พระนามเดิม พระองค์เจ้าชายเพ็ญพัฒน์พงศ์ ในขณะที่มีพระชนมพรรษา ๒๑ พรรษา พระองค์ทรงเป็นพระเจ้าลูกยาเธอในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๕ ในปี พ.ศ. ๒๔๔๖ พระองค์ทรงจบการศึกษาจากประเทศอังกฤษและได้เสด็จประพาสเชียงใหม่ ได้รับการต้อนรับจากเจ้าหลวงอินทวโรรสสุริวงศ์ เจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่และเจ้าแม่ทิพย์เนตร มีการจัดงานเลี้ยงต้อนรับขึ้น ในงานเลี้ยงครั้งนี้มี เจ้าราชสัมพันธวงศ์(ธรรมลังกา) และเจ้าแม่คำย่น ณ ลำพูน พร้อมธิดาคนโต เจ้าหญิงชมชื่นซึ้งมีอายุเพียง ๑๖ ปี
เจ้าหญิงชมชื่น(พระธิดาองค์ที ของเจ้าธรรมลังกา)
ที่ทำให้พระองค์เจ้าชายเพ็ญพัฒน์พงษ์ ถึงกับตะลึงในแบบรักแรกพบ ในวันรุ่งขึ้นพระองค์ได้ทรงให้ พระยานริศราชกิจ ข้าหลวงใหญ่ใมณฑลพายัพ นำพระองค์ไปเยี่ยมคุ้มเจ้าราชสัมพันธวงศ์(คุ้มหน้าวัดบ้านปิง ปัจจุบันคือบ้านใบเมียงที่ฝรั่งเช่าทำเป็นที่สอนศาสนา) และกลายเป็นแขกประจำคุ้ม ต่อมาได้ทรงให้พระยานริศราชกิจเป็นเถ้าแก่ไปเจรจาสู่ขอเจ้าหญิงชมชื่นแต่ทางบิดาฝ่ายหญิงผู้เชี่ยวชาญในด้านกฎหมายนั้นได้ทัดทาน(มิได้ปฏิเสธ)ไว้ สองเงื่อนไขคือ
๑ ขอให้รอจนเจ้าหญิงชมชื่นอายุ ๑๘ ปี เสียก่อน
๒ ต้องทำให้ถูกต้องตามขนบธรรมเนียม คือ พระองค์จะอภิเษกสมรสต้องได้รับพระบรมราชานุญาต
เป็นสะใภ้หลวง มิฉะนั้นก็จะเป็นเพียงแค่นางบำเรอ
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ ชั้น ๔ พระองค์เจ้าโสณบัณฑิต กรมขุนพิทยลาภพฤฒิธาดา ต้นราชสกุล โสณกุล
เหตุที่ ทัดทานครั้งนี้เกิดจากเรื่องความรักระหว่างพระองค์เจ้าโสณบัณฑิต ทางเจ้านายในราชวงศ์จักรีนี้ เคยเกิดขึ้นใน พ.ศ. ๒๔๓๓ มาแล้ว คือ พระองค์เจ้าโสณบัณฑิต พระราชโอรสในสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ พระน้องยาเธอใน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชการที่ ๕ ได้เสด็จมาปราบปรามพวกยางแดง แถวแม่น้ำสาละวิน(คง) และได้พบรักกับ เจ้าหญิงข่ายแก้ว ธิดาเจ้าทักษิณนิเกตน์(มหายศ) และทรงสู่ขอจากเจ้าทักษิณนิเกตน์(มหายศ) แต่ไม่ได้รับพระบรมราชานุญาตในการเสกสมรส และไม่มีพระโอรสและพระธิดาด้วยกัน ครั้นพระองค์เจ้าโสณบัณฑิตเสด็จกลับกรุงเทพก็ไม่ได้เอาลงมาด้วยเพราะมีหม่อมเอมอยู่แล้ว ทำให้เจ้าหญิงข่ายแก้ว กลายเป็น "แม่ร้าง" ที่จะไปร้องเรียนกับใครก็ไม่ได้ เจ้าราชสัมพันธ์วงศ์ (ธรรมลังกา) จึงไม่ปรารถนาให้ประวัติศาสตร์ซ้ำรอยจึงได้ทัดทานไว้ และพระองค์จึงเสด็จกลับกรุงเทพเพื่อปรึกษาญาติผู้ใหญ่ซึ้งก็ได้รับการทัดทานอย่างหนักหน่วง เมื่อไม่สมหวังก็ทรงหันเข้าหาความเยือกเย็นแห่งดนตรีไทยดับความรุ่มร้อนในหัวอก และก็ทรงนิพนธ์เพลงนี้จากบทร้องจากวรรณคดีเรื่อง "พระลอ"ขึ้นมาทำให้เกิดตำนานรักเพลง "ลาวดวงเดือน"
9. กุหลาบเชียงใหม่ Kulap Chiangmai 2:21
บรรเลงด้วย ซีง และสะล้อ
เป็นเพลงที่นิยมมากตลอดมาของชึนงใหม่
10. Low Peejum Solo 2:20
บรรเลงด้วย ปี่จุม
11. ขมุกินน้ำมะพร้าว Khamu Kin Nam Maprao 5:53
บรรเลงด้วย ซึง สะล้อ ขลุ่ย และ พิณเปี๊ยะ
เพลงขมุกินน้ำมะพร้าว บรรเลงขณะที่ผู้เข้าทรงกำลังดื่มน้ำมะพร้าวตามพิธี (บางตำราว่าเพลงผีมดกินน้ำมะพร้าว
12. สับปิ้น Subpin 4:27
บรรเลงด้วย ซึง สะล้อ ขลุ่ย และ พิณเปี๊ยะ
สับปิ้นเป็นการไว้ทรงผมของหญิงไทยทรงดำเรียกว่า ทรงสับปิ้น ( สับปลิ้น สับปิ่น ) แบบผมสำหรับเด็กผู้หญิง อายุ ๑๔ - ๑๕ ปี ไว้ผมยาวแล้วตลบปลายผมสับหวีไว้ท้ายทอย ด้านข้างทั้งสองแผ่ออกคล้ายพัด กลัดด้วยกิ๊บ
ปรกติเพลงนี้จะบรรเลงด้วยปี่จุมอย่างเดียว แต่สล่าสมบูรณ์ กาวิชัย หรือวิศาลทัศน์ รัตนมงคลเกษม(ครูบอย) ได้ดัดแปลงให้บรรเลงด้วย ซึง สะล้อ ขลุ่ย และ พิณเปี๊ยะ
13. ม่วนไจ Muan Chai 3:40
บรรเลงด้วย ซึง สะล้อ และเครื่องตีประกอบจังหวะ
เพลงนี้ประพันธ์โดย สล่าสมบูรณ์ กาวิชัย หรือวิศาลทัศน์ รัตนมงคลเกษม(ครูบอย)
14. สร้อยเวียงพิงค์ Soi Wiang Phing 3:34
บรรเลงด้วย สะล้อ
เพลงสร้อยเวียงพิงค์ เป็นทำนองเพลงที่มีสำเนียงคล้ายเพลงล่องแม่ปิง ไม่ปรากฏนามผู้แต่ง เพลงนี้มีชื่อเรียกต่างกันออกไปเช่น มอญดำ มอญคำ รอบเวียง กล่อมนางนอน และลาวเดินดงเป็นต้น เพลงสร้อยเวียงพิงค์แต่เดิมมีท่อนเดียว ต่อมามีผู้แต่งเพิ่มอีก 2 ท่อน และเรียกชื่อว่า "แหย่งลำพูน
15. ไต Tai 4:53
บรรเลงด้วย ซึง สะล้อ ขลุ่ย และเครื่องตีประกอบจังหวะ
ชาวไตเป็นประชาชนในรัฐฉาน ในประเทศพม่า ปรกติจะใช้เครื่องดนตรีที่เรียกว่า Tayaw(ตียอ) บรรเลง
เครื่องดนตรีนี้คือไวโอลินแต่มีฮอร์นโลหะบนตัวเครื่องดนตรีชิ้นนี้ตามรูป
แต่สล่าสมบูรณ์ กาวิชัยหรือวิศาลทัศน์ รัตนมงคลเกษม(ครูบอย) ได้ดัดแปลงให้บรรเลงด้วย สะล้อ และซึง แทน
.
16. ถวิลหา Thawin Ha 3:21
บรรเลงด้วย ปี่จุม และเครื่องตีประกอบจังหวะ
เพลงนี้ประพันธ์โดย สล่า สมบูรณ์ กาวิชัย หรือวิศาลทัศน์ รัตนมงคลเกษม(ครูบอย)
พ่อครูวิเทพ กันธิมาพ่อครูดนตรีสะล้อ-ซึง, ปี่แน, วงกลองเต่งถิ้ง
ประวัติ
นายวิเทพ กันธิมา (พ่อครูวิเทพ)
ที่อยู่ 32 ต.สบแม่ข่า อ.หางดง จ.เชียงใหม่
เกิด 16 พฤศจิกายน 2495
มีบุตร 2 คน ( ชาย 1 หญิง 1 )
จบการศึกษาชั้นมัธยมปีที่ 3 และสำเร็จนักธรรมชั้นเอก
อาชีพ เป็นอาจารย์พิเศษสอนดนตรีพื้นเมือง ที่วิทยาลัยนาฏศิลป์เชียงใหม่
เริ่มฝึกหัดดนตรีพื้นเมืองกับบิดาเป็นคนแรก เครื่องดนตรีชิ้นแรกที่หัดคือ ซึง จากนั้นก็เป็นสะล้อ ปี่จุม ปี่แน ขลุ่ย เปี๊ยะ ผลงาน
ปี 2516-2519 ได้เข้าสังกัดวงดนตรีพื้นเมืองประยุกต์ และคณะละครซอ คณะอำนวยโชว์ ศรีสมเพชร และลูกแม่ปิง
ปี 2520 ได้งานเป็นผู้ผลิตเครื่องดนตรีไทย-พื้นเมือง กับเจ้าสุนทร ณ เชียงใหม่
ปี 2525 สอนดนตรีพื้นเมืองให้กับนักศึกษาชมรมพื้นบ้านล้านนา มช.
ปี 2529 เดินทางไปเผยแพร่วัฒนธรรมพื้นบ้าน ณ เมืองโตเกียว ซับโปโร ประเทศญี่ปุ่น
ปี 2530 เดินทางไปเผยแพร่วัฒนธรรมพื้นบ้าน ณ เมืองเกียวโต โอซาก้า ประเทศญี่ปุ่น
ปี 2532 เดินทางไปเผยแพร่วัฒนธรรมพื้นบ้าน ณ เมืองโตเกียว ประเทศญี่ปุ่น
เดี่ยวซึง ปี่แน ถวายหน้าพระที่นั่งสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ
บันทึกจากท้องถิ่น
วิศาลทัศน์ รัตนมงคลเกษม(ครูบอย) นามเดิม สมบูรณ์ กาวิชัย
ผ่อสล่าแปงสะล้อ วิชญดา ทองแดง
ออกจะน่าทึ่งอยู่ไม่น้อยที่สะล้อและซึงรูปทรงสวยงาม เสียงไพเราะ อันเป็นสิ่งแสดงถึงเอกลักษณ์ทางดนตรีล้านนามาช้านานที่เราเห็นในวันนี้ ส่วนหนึ่งมาจากฝีมือของสล่า(ช่าง) สมบูรณ์ กาวิชัย /วิศาลทัศน์ รัตนมงคลเกษม ชายหนุ่มวัย ๒๓ ปี ชาวหมู่บ้านเมืองสาตร จังหวัดเชียงใหม่
สมบูรณ์เล่าให้ฟังถึงเหตุแห่งความเป็นมาว่าตนเองชอบฟังเพลงตามขบวนแห่มาตั้งแต่เด็กๆไม่ว่าจะมีขบวนแห่งานใดๆเดินผ่านหน้าบ้านก็จะต้องวิ่งไปดูและเดินตามเสียงดนตรีที่ได้ยินทุกครั้ง มีเหตุการณ์ที่จำได้แม่นยำก็คือ วันหนึ่งในขณะช่วงอายุ ๑๒ ปี ได้ยินเสียงเพลงจากวิทยุแล้วรู้สึก เพราะจับใจแต่ไม่รู้ว่าเป็นเสียงของเครื่องดนตรีชนิดใดเมื่อความสนใจมีมากจนห้ามความอยากรู้ไว้ไม่ได้ จึงหิ้ววิทยุไปถามตา คำตอบที่ได้คือเป็น วงสะล้อ ซอ ซึง ตั้งแต่นั้นคำว่า ' สะล้อและซึง ' จึงฝังแน่นอยู่ในใจ
ความตั้งใจอันมุ่งมั่นต่อมาก็คือ จะต้องเล่นเครื่องดนตรีเหล่านี้ให้ได้ เมื่อไปเดินเที่ยวที่ตลาดไนท์บาร์ซ่าในเวลาต่อมาก็พบเครื่องดนตรีทำจากไม้ คล้ายกีตาร์วางอยู่ เห็นรูปทรงสวยงามแปลกตาเข้าไปถามก็ได้ความว่าเป็นสิ่งที่ตนตามหามานานและนั่นคือที่มาของซึงตัวแรกในชีวิตซึ่งต้องเก็บสตางค์อยู่หลายวันเพื่อแลกกับจุดเริ่มต้นทางดนตรีที่คิดหวังอยู่ในใจ
สมบูรณ์คิดไว้แต่เพียงว่าวันที่ ๑๒ สิงหาคมนั้นโรงเรียนหยุด ตนเองก็จะได้นำเงิน ๑๕๐ บาทที่สะสมไว้ไปซื้อซึงเสียที แต่สิ่งที่ไม่คาดคิดก็เกิดขึ้นเมื่อวันที่ ๑๑ สิงหาคม สมบูรณ์และเพื่อนร่วมชั้นใช้กระบี่ไม้ที่เป็นอุปกรณ์ในชั่วโมงพลศึกษาเล่นตีรันฟันแทงกัน กระบี่ในมือเพื่อนเสียบพลาดเข้าไปในข้อมือซ้ายของสมบูรณ์จนเป็นแผลขนาดใหญ่ แต่ด้วยความกลัวว่าหากผู้ใหญ่หรือเพื่อนๆ คนอื่นๆ มาเห็นเข้าจะอดเล่นซึงที่ใฝ่ฝันในวันรุ่งขึ้น ดังนั้นจึงซ่อนแผลไว้ไม่ให้ใครเห็น และแม้จะได้ซึงมาตามตั้งใจ แต่เหตุการณ์ครั้งนั้นทำให้ต้องดีดซึงมือซ้ายจนถึงทุกวันนี้
สมบูรณ์กล่าวติดตลกในความไม่รู้ของตนให้ฟังว่า พอได้เป็นเจ้าของซึงเรียบร้อยแล้ว ก็เห็นว่าซึงมี ๔ สายโดยแบ่งเป็นสองคู่ห่างกัน ด้วยความไม่รู้ว่าต้องดีดเป็นสายคู่ จึงไปหาหย่องมาแยกให้ทั้ง ๔ สายมีระยะห่างเท่าๆ กัน แล้วเอาไปให้ตาสอนดีด ตาหัวเราะชอบใจและบอกว่าไม่เคยเห็นซึงลักษณะนี้มาก่อนเลยในชีวิต
แต่คำพูดของตาที่ว่า 'ของอย่างนี้เขาไม่สอนกัน ถ้าอยากรู้ให้หัดเองคนเดียว ' ที่ได้รับ ดังก้องกลบความขบขันในขณะนั้น ความโกรธที่คิดว่าตาหวงวิชาเข้ามาแทนที่ จึงเปลี่ยนใจวิ่งไปขอให้ลุงสอนให้แทนแต่ก็ได้รับคำตอบมาเช่นเดียวกันด้วยความที่ไม่เข้าใจความคิดของผู้ใหญ่ความรู้สึกที่จะต้องเอาชนะให้ได้จึงเกิดขึ้นบวกกับความอยากเล่นที่มีมาแต่เดิมเป็นแรงขับทวีคูณ สมบูรณ์จึงหาเทปเพลงพื้นเมืองมาฟังแล้วดีดตาม หัดซึงเองโดยไม่ต้องพึ่งใคร จนเริ่มจับจังหวะได้ เล่นเป็นทำนอง ฟังเป็นเพลง และได้เริ่ม เรียนรู้สิ่งที่ตาและลุงสอนทางอ้อมว่า สิ่งที่ได้มายากเย็น ฝึกฝนด้วยใจรักจริงจะทำให้เราเห็นคุณค่าและเป็นวิชาที่ติดตัวเราไปจนตาย
สมบูรณ์บอกว่าเมื่อเล่นเป็นแล้วก็ควรจะแต่งแปงเครื่องดนตรีขึ้นเองได้ด้วยแม้ว่าซึง๓๐ตัวแรกในชีวิตที่สล่าสมบูรณ์ทำขึ้นจะไม่ได้ผลแต่ซึงตัวที่ทำหลังจากนั้นมารับรองได้ว่าเสียงดีทุกตัว สล่าเล่าว่า แรกๆ ก็ตั้งใจไว้ว่าจะทำไว้ใช้เอง เมื่อมีคนมาขอซื้อจึงไม่ขายให้ ต่อมามีคนรู้จักมาขอให้ขายบ่อยขึ้นจึงตัดสินใจขายเมื่อ ๒ - ๓ ปีที่ผ่านมานี้เองแต่ไม่ค่อยอยากทำขายมากเพราะเอ็นดู(สงสาร)ไม้ไม่อยากทำลายชีวิตเขาจึงต้องรอให้ได้ต้นไม้ที่แห้งตายเองมาเป็นวัสดุจึงไม่สามารถกำหนดวันรับของที่แน่นอนให้ลูกค้าที่สั่งจองเครื่องดนตรีไว้ได้ แม้ว่าระยะเวลาในการประดิษฐ์เครื่องดนตรีแต่ละชิ้นนั้น สล่าสมบูรณ์คำนวณให้ฟังว่า ปัจจุบันตนทำซึงตัวหนึ่งใช้เวลาทำ ๓ วัน สะล้อ ๒ วัน ส่วนขลุ่ยใช้เวลาเพียง ๑๕ นาทีเท่านั้น
เคล็ดลับในการทำเครื่องดนตรีนั้น คนเฒ่าบอกเล่าต่อกันมาว่า ' สะล้อใช้พร้าวหล่นลม ซึงใช้ไม้ฟ้าผ่า ขลุ่ยใช้ไม้ริมทาง ' จึงจะทำให้เครื่องดนตรีมีเสียงดี นั่นคือมะพร้าวที่นำมาทำสะล้อต้องเป็นมะพร้าวที่แก่คาต้นจนหล่นลงมาจากต้นเอง มะพร้าวที่นำมาทำสะล้อนั้นต้องเป็นมะพร้าวที่ทางเหนือเรียกว่า ' ฮักเกิ้ม ' นั่นคือมีเนื้อ มะพร้าวติดอยู่กับตัวกะลาแน่นมากกว่ามะพร้าวทั่วไป กะลาบาง เปลือกข้างนอกบาง มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางตั้งแต่ ๑๐ เซนติเมตรลงมา โดยขนาดที่นิยมใช้อยู่ระหว่าง ๘ - ๙ เซนติเมตร แต่ถ้าต้องการสะล้อขนาดใหญ่ต้องใช้มะพร้าวหัวคนมีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง ๑๔ เซนติเมตร ในส่วนเลาของสะล้อนั้นนิยมใช้ไม้ประดู่หรือไม้ชิงชัน ความยาว ประมาณ ๗๐ เซนติเมตร หน้าสะล้อต้องทำจากไม้สักเท่านั้น โดยเอาไม้มาฝานให้บาง ขูดด้วยคมแก้ว แล้วขัดด้วยกระดาษทรายให้เรียบ ส่วนไม้ที่นำมาทำซึงแล้วได้ซึงที่มีคุณภาพดี คือไม้ที่ถูกฟ้าผ่า ซึ่งค่อนข้างหายากโดยทั่วไป นิยมใช้ไม้สัก ไม้ขนุน ไม้ประดู่ ไม้ซ้อฯลฯ ปัจจุบันทั้งสะล้อและซึงใช้สายกีตาร์แทนสายทองเหลืองที่เคยมีมาแต่เดิม ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับขนาดของเครื่องดนตรี ถ้าขนาดเล็กก็ใช้สายกีตาร์ สาย๑ และ ๒ อย่างละสองเส้น ถ้าขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ก็ใช้สาย ๒ และสาย ๓ สล่าสมบูรณ์บอกว่า หากฝีมือถึงระดับจะใช้สายกีตาร์ขนาดเดียวกันมาขึ้นสายให้ต่างกันก็ยังได้
ส่วนเคล็ดลับในการทำขลุ่ยให้ได้เสียงดีนั้น ต้องใช้ไม้ไผ่ลำที่มียอดแยกออกมาจากกอ ถ้าได้ไผ่ลำเล็กๆ ข้อยาวๆ ด้วยละก็เป็นอันว่ารับประกันคุณภาพได้อย่างดี
ด้วยความคิดที่ว่าของที่แพงคนมักจะหัด มากกว่าจะเก็บไว้ดูเล่น ปัจจุบันสล่าสมบูรณ์ตั้งราคา ซึงเล็กทำจากไม้ขนุนตัวละ ๑ , ๓๐๐ บาท แต่ถ้าเป็นไม้สักก็จะแพง ขึ้นมาอยู่ที่ ๑ , ๕๐๐ บาท ซึงกลางไม้ขนุน ๑ , ๗๐๐ บาท ไม้สัก ๒ , ๐๐๐ บาท ซึงหลวง ( ซึงใหญ่ ) ไม้ขนุน ๓ , ๐๐๐ บาท ไม้สัก ๓ , ๕๐๐ - ๔ , ๐๐๐ บาท สำหรับขลุ่ยนั้นราคาขายอยู่ในช่วง ๕๐ - ๑๐๐ บาท ต่อหนึ่งเลา
ไม่ว่าเพลงลาวเสี่ยงเทียน เพลงลาวดวงเดือน เพลงมอญบางขุนพรหม หรือเพลงปราสาทไหวอันไพเราะจับใจที่สมบูรณ์ดีดซึงให้ฟังก่อนการร่ำลาและเพลงพื้นเมืองอีกหลายสิบหลายร้อยเพลงที่ก้องกังวานอยู่ในวันนี้จะมีที่มาจากแหล่งกำเนิดเสียงใดๆแต่เสียงดนตรีจากวงสะล้อซอซึงยังพร้อมที่จะสะกดผู้มีใจรักดนตรีอีกหลายคนให้หยุดฟังและหลงใหล
แม้จุดเริ่มต้นจะต่างจากครูและช่างทางดนตรีผู้นี้ได้เดินมาแต่เสียงดนตรีพื้นบ้านที่ออกมาจากจิตใจจะยังคงอยู่คู่กับแผ่นดินล้านนาตราบที่คนรุ่นใหม่เห็นและตระหนักในคุณค่าของท้องถิ่นอย่างจริงจัง และถึงจะมีฝีมือในทางดนตรีและฝีมือเชิงช่างอยู่ในชั้นครูตั้งแต่วัยหนุ่ม สมบูรณ์กาวิชัยยังมีลักษณะของความอ่อนน้อมถ่อมตนแทรกอยู่ในอหังการทางดนตรีอย่างเต็มเปี่ยม และมีความคิดที่น่าหยุดฟังฝากไว้ว่า ' ผมเล่นดนตรีเพราะความรักในเสียงดนตรี ไม่ได้คิดหวังรางวัล ไม่ได้ยึดการทำเครื่องดนตรีเป็นอาชีพ แต่อยากทำให้คนอื่นเล่นเพื่อผ่อนคลาย มีดนตรีเป็นเพื่อนอยู่ตลอดเวลา
http://www.lek-prapai.org/news/news6.htm เครื่องดนตรีพื้นเมือง(The Instruments)
ซึง
ซึงเป็นเครื่องดนตรีประเภทเครื่องสาย บางท้องที่เช่นจังหวัดน่านเรียกว่าพิณ (ปิน) ซึงมี ๓ ขนาดคือ ซึงใหญ่ (ซึงหลวง) ซึงกลาง และซึงเล็ก ซึงทั้งสามชนิดมีสาย ๒ คู่ รวม ๔ สาย เวลาดีดต้องดีดสองสายคู่ คือดีด 2 เส้นพร้อมกัน ซึงมีการแบ่งช่องเสียงคล้ายกับกีตาร์ ใช้บรรเลงเดี่ยวและผสมวงร่วมกับสะล้อและปี่ รวมทั้งประกอบการขับเพลงซอพื้นบ้าน ลีลาของการบรรเลงเดี่ยวซึงมีหลายท่วงทำนอง เช่น เพลงปราสาทไหว และเพลงฤาษีหลงถ้ำ เป็นต้น
สะล้อ
สะล้อ หรือทะล้อ เป็นเครื่องดนตรีประเภทเครื่องสาย ใช้สีด้วยสายคันชักซึ่งทำด้วยหางม้า ประมาณ ๓๐ เส้น แต่ปัจจุบันนิยมใช้สายไนลอนแทน สะล้อมี ๓ ขนาดคือ สะล้อใหญ่ มี ๓ สาย สะล้อกลาง มี ๒ สาย และสะล้อเล็ก มี ๒ สาย การบรรเลงสะล้อมีสองลักษณะคือ การบรรเลงแบบเดี่ยวและการผสมวงร่วมกับซึง ลักษณะพิเศษของสะล้ออยู่ที่ความอ่อนหวานของเสียงซึ่งคล้ายกับไวโอลิน ดังนั้น กวีพื้นบ้านจึงนิยมใช้สะล้อประกอบในการขับทำนองเพลงพื้นบ้านที่เรียกว่าจ๊อย และค่าวซอ รวมทั้งประยุกต์ท่วงทำนองให้เข้ากับการขับโคลงสี่สุภาพ
ปี่จุมสี่
วงปี่จุม เป็นวงดนตรีที่ใช้เล่นประกอบการแสดง ซอ ของทางภาคเหนือ มีปี่เป็นชุด ซึ่งมีสามแบบ คือ ปี่จุมสาม
จุมสี่ ปี่จุมห้า ปี่จุมสาม หมายถึงการใช้ปี่สามขนาด เป่าประสานเสียงกัน ได้แก่ ปี่แม่ ปี่กลาง และปี่ก้อยปี่จุมสี่ หมายถึงการใช้ปี่สี่ขนาด เป่าประสานเสียงกัน ได้แก่ปี่แม่ ปี่กลาง ปี่ก้อย และปี่เล็ก ปี่จุมห้า หมายถึง การใช้ปี่ห้าขนาด เป่าประสานเสียงกัน โดยเพิ่มจากปี่จุมสี่มาอีกหนึ่งเล่มคือปี่ตัด หรือปี่กลาง
อีกหนึ่งเล่มโดยปกติไม่นิยมกันเพราะใช้ปี่จุมสาม หรือจุมสี่ก็ได้เสียงที่ไพเราะอยู่แล้ว วงปี่จุมอาจใช้ซึงมาประสมวงด้วยเพื่อทำให้จังหวะของวงกระชับขึ้นซึงที่ใช้บรรเลงนิยมใช้ซึงหลวงหรือซึงกลาง ตั้งเสียงแบบลูกสี่
ขลุ่ย
ขลุ่ยเป็นเครื่องดนตรีดั้งเดิมของไทย ทำด้วยไม้ไผ่ปล้องยาวๆ ไว้ข้อทางปลายแต่เจาะทะลุข้อย่างไฟให้แห้งแล้วตบแต่งผิวให้ ใหม้เกรียมเป็นลวดลายสวยงาม ด้านหน้าเจาะรูกลมๆเรียงแถวกัน ๗ รู สำหรับนิ้วปิดเปิดเสียง ขลุ่ยไม่มีลิ้นเหมือนปี่ แต่เขาใช้ไม้อุดเต็มปล้อง แล้วปาดด้านล่างให้มีช่อง ไม้อุดนี้เรียกว่า "ดาก" ทำด้วยไม้สักเพราะไม่มีขุยมาบังลม ด้านหลังใต้ดากลงมา เจาะรูเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า แต่ปาดตอนล่างเป็นทางเฉียงไม่เจาะทะลุตรงเหมือนรูด้านหน้า รูที่เป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้านี้ เรียกว่า "รูปากนกแก้ว" ใต้รูปากนกแก้วลงมา เจาะรูอีก ๑ รู เรียกว่า "รูนิ้วค้ำ" เพราะเวลาเป่า ผู้เป่าจะใช้หัวแม่มือค้ำปิดเปิดที่รูนี้ เหนือรูนิ้วค้ำด้านหลัง และเหนือรูบนของรูด้านหน้าทั้งเจ็ดรู แต่อยู่ทางด้านขวา เจาะรูอีกรูหนึ่งเรียกว่า "รูเยื่อ" เพราะแต่ก่อนจะใช้เยื่อไม้ไผ่ปิดรูนี้ ต่อมาก็ไม่ค่อยได้ใช้ ตรงปลายเลาขลุ่ยจะเจาะรูให้ซ้ายขวาตรงกันเพื่อร้อยเชือก เรียกว่า "รูร้อยเชือก" ดังนั้น จะสังเกตว่าขลุ่ย ๑ เลา จะมีรูทั้งสิ้น ๑๔ รู
'พิณเปี๊ยะ'
พัฒนามาจากพิณน้ำเต้าในตระกูลเดียวกับพิณธนูโดยพิณเปี๊ยะได้เพิ่มจำนวนสายขึ้นเป็น ๒ - ๗ สาย เปลี่ยนกล่องเสียงที่แต่เดิมใช้ผลน้ำเต้าแห้งผ่าครึ่งมาเป็นผลมะพร้าวแห้งผ่าครึ่ง ส่วนปลายที่เป็นที่ผูกสายนั้นเดิมทำด้วยไม้ ต่อมาเปลี่ยนมาทำด้วยวัสดุอื่น เช่น เขาสัตว์, งาช้าง, โลหะหล่อ, สำริด คันทวนใช้ไม้เนื้อแข็ง สายเป็นโลหะ
วิธีการเล่น ใช้มือกดสายและถือคันพิณเฉียงกับลำตัวผู้เล่น ให้กล่องเสียงวางทาบกับหน้าอกของผู้เล่น ซึ่งผู้เล่นจะบังคับให้เสียงที่ออกจากกล่องเสียงมีความทุ้ม หนักเบา แหลม ฯลฯ เกิดเป็นเสียงได้หลายลักษณะ โดยการขยับกล่องเสียง
ภาพบน : นักดีดพิณอาวุโสของประเทศไทย (จากซ้ายไปขวา) นายบุญมา ไชยมะโน อ.ห้างฉัตร ลำปาง ,
นายวรรณ ถาเกิด อ.สารภี เชียงใหม่ , นายแปง โนจา เชียงราย
กลองโป่งโป้ง
ลักษณะคล้ายตะโพนแต่มีขนาดเล็กกว่า ใช้ตีรับกับกลองเต่งถิ้งและก่อนที่จะบรรเลง มีการติดขี้จ่ากลองเช่นกัน ด้านติดขี้จ่าให้ได้เสียง "โป่ง" ซึ่งจะเท่ากับเสียง "เต่ง" ของกลองเต่งถิ้ง อีกด้านหนึ่งให้ได้เสียง "โป้ง" ซึ่งจะต้องเท่ากับเสียง "ถิ้ง" ของกลองเต่งถิ้ง ดังนั้นการบรรเลงของวงเต่งถิ้งจะขาดกลองเต่งถิ้งหรือกลองโป่งโป้งอย่างใดอย่างหนึ่งไม่ได้
อุปกรณ์ที่ใช้ในการบันทึกเสียงของซีดีแผ่นนี้
The Recording in technical terms:
Microphones ที่ใช้บันทึกเสียงดังนี้
Flute: ปี่จุมและขลุ่ย
Neumann TLM 103
Salaw: สะล้อ
AKG 414 B-ULS ๑ คู่
Sueng: ซึง
Studio Projects C1,๑ คู่ และ
Studio Projects B3
Percussion เครื่องตีประกอบจังหวะ:
Studio Projects B3,
Shure Beta 56, และ
Shure Beta 57
Signalpath: In: Microphone - Soundtracs Solo
Logic 32/8 - ADconversion thru Adat HD 24 (recorded at 48 KHz, 24 bit) -
Nuendo 96/52 PCI card
Out:
DA thru ADAT HD 24 - Soundtracks Solo Logic 32/8 - AD thru Korg 12/12 PCI card
Outboard compressors (used all on the website),
Used all Lexicons (PCM 91, MPX 1 and MPX 110).
Obviously mics
were moved around for smaller ensembles, all solos were recorded with the Neumann.
For further information visit:
http://thomasso.net/Equipment.htmlตียอ .. เป็นเครื่องดนตรีประเภทเครื่องสายประเภทเครื่องสีคันชักอิสระ มีลำโพงเสียงอย่างเครื่องเล่นแผ่นเสียงโบราณ ลักษณะของเครื่องดนตรีเป็นการผสมผสานระหว่างไวโอลินกับลำโพงขนาดเล็ก บางถิ่นอาจจะเรียกต่างกันไป เช่น ตอยอ .. ตอลอ .. ติ่งสี .. หรือ ไวโอลินฮอร์น .. แต่ชาวบ้านแม่ละนาเรียกเครื่องดนตรีชนิดนี้ว่า
ตียอ
http://www.oknation.net/blog/supawan/2008/03/27/entry-1 ในทางดนตรีวิทยา .. เครื่องดนตรีนี้เป็นไวโอลินพิเศษในชื่อที่เรียกกันว่า Stroh-Violin ตามนามนักประดิษฐ์ชื่อ John Matthisas Augustus Stroh เป็นผู้สร้างขึ้นร่วมกับ Sir Charles Algermon Parsons เครื่องดนตรีชนิดนี้เคยเป็นที่นิยมระหว่างช่วง ค.ศ. 1899-1949 เคยปรากฏเสียงและรูปในการบันทึกเสียงเพลงคลาสสิกยุคแผ่นครั่ง คาดว่าคนอังกฤษได้นำเข้ามาเผยแพร่ในยุคที่อังกฤษเป็นเจ้าอาณานิคมของพม่า ภายหลังชาวไตซึ่งเป็นกลุ่มชนรัฐฉานซึ่งอยู่ภายใต้การปกครองของอังกฤษด้วย ได้นำเครื่องดนตรีชนิดนี้มาบรรเลงกระทั่งจวบจนถึงปัจจุบัน นับว่าเป็นเครนื่องดนตรีที่ตกทอดมาจากชุมชนต่างวัฒนธรรม เข้ามาสู่อีกวัฒนธรรมหนึ่งได้อย่างน่าอัศจรรย์
