หัวข้อ: ใช้ ฟังก์ชั่นเจนเนอเรเตอร์ ออสซิโลสโคป ดัมมี่โหลด อย่างง่ายๆ

[prasan]

พอมีพื้นฐานอยู่บ้างครับพี่แต่ทิ้งไปนาน.... ทีเดียว ก็เพราะ DIY และพี่ JAY นี่แหละที่เป็นแรงกระตุ้นให้หาอุปกรณ์พวกนี้มาเป็นของตัวเองบ้าง มันใช้ได้ดีทีเดียวครับพี่ 

[JAY]

ดีมากเลยครับคุณ Prasan  เรียนรู้เร็วแถมแนะนำได้เก่งอีกต่างหาก...

[prasan]

  ผมมีเก่าๆอยู่ตัวหนึ่งไม่เคยใช้เลย ลืมหมดแล้ว เดี๋ยวต้องเอามาใช้ให้เป็นประโยชย์ซะหน่อย

ดีครับ มีของดีต้องนำมาใช้ 

[k.ken]

   ผมมีเก่าๆอยู่ตัวหนึ่งไม่เคยใช้เลย ลืมหมดแล้ว เดี๋ยวต้องเอามาใช้ให้เป็นประโยชย์ซะหน่อย

[aphiphot]

  :clapเยี่ยมมากครับที่ทำงานผมมีเพียบแต่ไม่เคยใช้เลย ไม่ได้สอนเครื่องวัดเลยไม่ได้จับเลยเคยใช้เมื่อนานมาแล้วครับ

[prasan]

คุณประสานรับติว สอง ต่อ สอง มั่งป่ะครับ

เดี๋ยวจะไปเป็น กขค. ก้างขวางคอ .. 

กลัว  กลัวโดนคุณกิตติกอดปั๊บ

[Mc]

คุณประสานรับติว สอง ต่อ สอง มั่งป่ะครับ

เดี๋ยวจะไปเป็น กขค. ก้างขวางคอ .. 

[kittichonre]

คุณประสานรับติว สอง ต่อ สอง มั่งป่ะครับ

[punTR]

ขอบคุณมากครับ 

[prasan]

ผมจะทดลองวัดแล้วถ่ายรูปการวัดมานำเสนอ อาจจะเป็นประโยชน์สำหรับท่านที่ไม่ค่อยคุ้นเคยหรือยังนึกไม่ออกว่ารูปกราฟ รูปภาพที่ออกมามันจะเป็นหน้าตาอย่างไร รออีกนิดนะครับ 

[prasan]

เยี่ยมครับ  เสียอย่างเดียว ผมไม่มีทั้ง funtion gen และสโคป  ตอนนี้ใช้ของฟรี rightmark audio Analyzer กับsoundcard ไปวัดเอาแทน  พอถูไถได้ครับ

ขอบคุณครับพี่ Withaya ถ้าพี่จะนำเสนอวิธีใช้งานโปรแกรมและอุปกรณ์ที่พี่ใช้อยู่ก็จะเป็นประโยชน์ต่อเพื่อนสมาชิกมากทีเดียวครับ เป็นอีกแนวทางนอกจากการใช้ออสซิโลสโคปกับฟังก์ชั่นเจนเนอเรเตอร์ครับ

[Withaya]

  เยี่ยมครับ  เสียอย่างเดียว ผมไม่มีทั้ง funtion gen และสโคป  ตอนนี้ใช้ของฟรี rightmark audio Analyzer กับsoundcard ไปวัดเอาแทน  พอถูไถได้ครับ

[prasan]

น่าจะพอใช้ออสซิโลสโคปได้แล้วนะครับ

ดัมมีโหลดก็ไม่มีอะไรมากครับ เลือค่าโอห์มที่ตรงกับค่าโอห์มของลำโพงที่เราใช้ กำลังวัตต์ของดัมมีโหลดต้องพอด้วยนะครับ ไม่อย่างนั้นอาจจะเกิดความเสียหายจากความร้อนสูงได้ครับ

มาถึงตอนที่เราจะทดสอบแอมป์แล้วครับ
- ต่อดัมมีโหลดแทนลำโพง
- เราอาจจะทดสอบเฉพาะภาคปรี ไดร์ฟก่อน ซึ่งอาจจะถอดหลอดเพาเวอร์ออกก่อนก็ได้
เอาเป็นว่าเราอยากดูความสามารถของภาคปรี ไดร์ฟก่อนว่าทำแรงดันสวิงได้สูงสุดเท่าไร
- ต่อสายวัดสัญญาณของออสซิโลสโคปเข้าที่ขาเพลทของหลอดไดร์ฟ
- ต่อสายสัญญาณของฟังก์ชั่นเจนเนอเรเตอร์เข้าที่ RCA อินพุท ตั้งรูปคลื่นไซน์ ตั้งความถี่ที่ฟังก์ชั้นเจนเนอเรเตอร์ไว้ที่ความถี่ 1kHz ตั้งแรงดันไว้ที่ 0V
- เร่งโวลลุ่มของแอมป์จนสุด
- ค่อยๆ ปรับแรงดันที่ฟังก์ชันเจนเนอเรเตอร์พร้อมกับดูสัญญาณที่ออสซิโลสโคปด้วย ถ้าเห็นว่าสัญญาณล้นจอให้เปลี่ยนค่า Volt/Div ให้สูงขึ้นจนไม่ล้นจอ ปรับแรงดันที่ฟังก์ชั่นเจนเนอเรเตอร์ไปเรื่อยๆ ถ้าพบว่าสัญญาณเริ่มคลิปให้หยุดแล้วลดแรงดันลงให้พอดีที่ไม่เกิดการคลิป คราวนี้เราก็จะทราบว่าภาคปรี ไดร์ฟในแอมป์ของเรามีความสามารถที่จะให้แรงดันสวิงได้แค่ไหน
- ที่แรงดันที่ค่าเดิมที่ฟังก์ชั่นเจนเนอเรเตอร์นี้แหละครับ ทดลองเปลี่ยนความถี่ตั้งแต่ 20Hz - 20Khz หรือสูงกว่าก็ตามใจแล้วดูว่ารูปคลื่นสัญญาณมันเป็นอย่างไรบ้าง แรงดันของสัญญาณถ้าให้ดีต้องไม่เปลี่ยนแปลงเลยซึ่งแสดงว่าตอบสนองความถี่ได้ดีมาก แต่ถ้าแรงดันมีการเปลี่ยนแปลงเราก็นำมาคำนวณเป็น dB ได้โดยเทียบกับแรงดันที่ทดสอบที่ความถี่ 1kHz เช่น สมมติว่าวัดแรงดันที่ความถี่ 1kHz ได้ 50V (ถือว่าเป็นจุดที่เป็น 0 dB) วัดแรงดันที่ 20Hz ได้ 45V ดังนั้นค่า dB ที่ความถี่ 20Hz = 20log(45/50) = -0.915

ทีนี้ถ้าจะทดสอบทั้งหมดเราก็ใส่หลอดเพาเวอร์ถ้าตอนแรกเราถอดออก แล้วย้ายสายวัดสัญญาณของออสซิโลสโคปไปวัดที่ดัมมี่โหลด
การทดสอบก็เหมือนกับการทดสอบภาคปรี ไดร์ฟเลยครับ
ถ้าเราจะคำนวณกำลังวัตต์ก็อ่านค่าแรงดันจากออสซิโลสโคปที่วัดอยู่ที่ดัมมี่โหลดนั้น ต้องเป็นแรงดันที่ไม่คลิปนะครับ สมมติว่าอ่านได้ 20Vp เราต้องคำนวณให้เป็นค่า RMS ก่อนก็จะได้ 20/1.414 = 14.14 ถ้าดัมมี่โหลดมีค่า 8 โอห์ม กำลังวัตต์ก็จะเป็น Vrms ยกกำลังสองหารด้วยค่าโอห์มของดัมมี่โหลด จะได้ (14.14 x 14.14) / 8 = 24.99 Watt

เรามาดูว่าถ้าเราป้อนสัญญาณจากฟังก์ชั่นเจนเนอเรเตอร์ที่แรงดันที่เท่าไรที่ทำให้แอมป์ของเราได้กำลังออกมาสูงที่สุด สมมติว่าเราป้อน 1Vp ซึ่งเท่ากับเครื่องเล่น CD ทั่วๆ ไป ก็แสดงว่าแอมป์เราไม่ต้องการปรีแอมป์มาต่ออีกก็สามารถให้กำลังได้สูงสุดแล้ว แต่ถ้าเราป้อนไปที่ 4Vp จึงได้กำลังสูงสุดแสดงว่าถ้าต่อ CD เข้าแอมป์ของเราจะไม่สามารถทำให้แอมป์ของเราให้กำลังสูงสุดได้ต้องมีปรีแอมป์มาต่อข้างนอกจึงจะเพียงพอ 

[prasan]

อาจจะมีคนสงสัยว่าถ้าเราวัดสัญญาณที่เราไม่รู้ว่าแรงดันเท่าไร ความถี่เท่าไร แล้วจะตั้ง Volt/Div และ Time/Div เท่าไร

แรงดันที่จะวัดถ้าสูงเกินกว่าที่เครื่องจะรับได้ก็อาจทำให้เกิดความเสียหายได้ ให้ดูจากคู่มือนะครับว่าเครื่องของเรารับแรงดันสูงสุดได้เท่าไร ก่อนวัดให้ตั้งค่า Volt/Div ไว้ที่สุงที่สุดก่อน ถ้ามีโพรบที่สามารถลดแรงดันลงได้ก็จะปลอดภัยต่อเครื่องครับ พอวัดแล้วเรารู้ว่าเป็นเท่าไรแล้วค่อยปรับเปลี่ยนให้เหมาะกับการอ่านค่าครับ เช่น อาจจะไม่ต้องใช้โพรบลดแรงดัน เปลี่ยนค่า Volt/Div ส่วน Time/Div ไม่มีปัญหาครับลองปรับไปจนดูรูปคลื่นได้สะดวกก็โอแล้วครับ

[prasan]

Mode มีไว้สำหรับเลือกรูปแบบการทำงาน
- ถ้าเลือก CH1 สัญญาณที่ต่อเข้าที่จุดต่อสายของแชนแนล 1 เท่านั้นที่จะแสดงผลออกมาที่จอ
- ถ้าเลือก CH2 สัญญาณที่ต่อเข้าที่จุดต่อสายของแชนแนล 2 เท่านั้นที่จะแสดงผลออกมาที่จอ
- ถ้าเลือก Dual สัญญาณที่ต่อเข้าที่จุดต่อสายของแชนแนล 1 และแชนแนล 2 จะแสดงผลออกมาที่จอ
- ถ้าเลือก Add สัญญาณที่แสดงผลออกมาที่จอจะเป็นสัญญาณที่นำสัญญาณจากแชนแนล 1 และแชนแนล 2 มารวมกัน

ปุ่ม Inten เป็นปุ่มปรับความเข้มของการแสดงผลที่จอภาพ

ปุ่ม Focus เป็นปุ่มปรับโพกัส (ความคมชัด) ของการแสดงผลที่จอภาพ

ปุ่ม Trace rotation สำหรับปรับเส้นแนวนอนตอนที่เรากดปุ่ม Gnd ให้มันนอนจริงๆ ถ้าพบว่าเส้นมันเอียงก็ปรับซะให้นอน

จุด Cal 2Vpp มีไว้ทดสอบเครื่องว่าแสดงผลได้ถูกต้องหรือเปล่า

[prasan]

ปุ่ม AC DC

ถ้าเรากดปุ่ม AC เราจะเห็นสัญญาณซีกบวก ลบ แกว่งอยู่บนเส้นศูนย์ตอนที่เรากดปุ่ม Gnd ถ้าสัญญาณจริงๆ มีทั้งแรงดัน AC ปนอยู่กับ DC แรงดัน DC จะถูกตัดออกเราจึงเห็นสัญญาณแกว่งอยู่บนเส้นศูนย์
ถ้าเรากดปุ่ม DC เราจะเห็นสัญญาณทั้ง DC และ AC ถ้าสัญญาณจริงๆ มีทั้งแรงดัน AC ปนอยู่กับ DC เราจะเห็นรูปของสัญญาณถูกยกขึ้นไปเท่ากับแรงดันไฟ DC ที่มีอยู่ในสัญญาณ

จากภาพข้างล่างเส้นแนวนอนสีน้ำเงินคือ แรงดันไฟ DC ที่มีอยู่ในสัญญาณที่เรากำลังวัด

จุดที่สัญญาณมีทั้งแรงดันไฟ AC และ DC ก็เช่นที่ขาเพลทของหลอดครับ จุดที่มีเฉพาะไฟ AC เช่น จุดที่อยู่หลัง Coupling cap ซึ่ง Copuling cap จะทำหน้าที่บล็อกไฟ DC ไว้ยอมให้ผ่านไปได้เฉพาะสัญญาณซึ่งเป็นไฟ AC เท่านั้น

[prasan]

หลังจากที่เปิดเครื่องแล้วถ้าเรากดปุ่ม Gnd จะเห็นเส้นตรงในแนวนอน ถ้าเราต่อสายวัดสัญญาณเข้ามาที่เครื่องจากจุดที่เราต้องการทดสอบซึ่งเราจะเห็นรูปของสัญญาณพอเรากดปุ่ม Gnd สัญญาณที่เห็นก็จะกลายเป็นเส้นตรงในแนวนอนเช่นเดียวกัน ปกติเพื่อให้สะดวกในการแสดงรูปคลื่นในซีกบวกและลบได้สะดวกหลังจากกดปุ่ม Gnd แล้วให้หมุนปุ่ม Vertical position เพื่อเลื่อนเส้นในแนวนอนนี้ไปอยู่ตรงกึ่งกลางของจอแสดงผล

[prasan]

ออสซิโลสโคปเป็นเครื่องมือที่ใช้ดูรูปของสัญญาณ บนหน้าปัทม์ของออสซิโลสโคปจะมีจอที่เป็นตารางสำหรับแสดงรูปของสัญญาณ ด้านขวาเป็นปุ่มสำหรับควบคุมการทำงานให้เหมาะสมที่จะสามารถแสดงภาพของสัญญาณออกมาได้

การแสดงผลในแนวดิ่ง (Vertical) ก็จะมีปุ่มเลือก Volt/Div หรือค่าแรงดันต่อช่อง ปุ่ม Position ใช้สำหรับเลื่อนภาพของสัญญาณขึ้นหรือลงในแนวดิ่ง สมมติว่าตั้งปุ่ม Volt/Div ไว้ที่ 5V/Div ตามภาพข้างล่างแรงดันของสัญญาณยังไม่เต็มช่องดีนักสมมติว่ามันเต็มละกัน เราก็จะอ่านค่าเป็น 10Vpp
การแสดงผลในแนวนอน (Horizontal) ก็จะมีปุ่มเลือก Time/Div หรือค่าของคาบเวลาต่อช่อง ปุ่ม Position ใช้สำหรับเลื่อนภาพของสัญญาณไปทางซ้ายหรือขวา สมมติว่าตั้งไว้ที่ 10ms/Div จากภาพข้างล่างนับแล้วได้ 4 ช่อง จึงได้ค่าคาบเวลา 4x10ms = 40mS ถ้าแปลงเป็นความถี่ก็จะได้ f = 1/40ms = 25Hz

[prasan]

ดูภาพของรูปคลื่นกันสักนิดนะครับตรงนี้จะเป็นพื้นฐานที่จะนำไปใช้กับการใช้งานฟังก์ชั่นเจนเนอเรเตอร์และออสซิโลสโคปด้วยครับ

ผมนำภาพมาจากเว็ปเป็นรูปคลื่นไซน์ ข้อความแต่ละอย่างที่อยู่ในภาพ ความสัมพันธ์ระหว่างความถี่ (f) กับคาบเวลา (T) จำไว้ให้ดีนะครับสำคัญมากครับ
ความสูงของยอดคลื่นวัดจากเส้นศูนย์ก็เรียกว่า Peak amplitude (Vp) ถ้าวัดจากยอดคลื่นถึงยอดคลื่นก็เรียนกว่า Peat-to-Peak amplitude (Vpp)
ค่าแรงดันไฟฟ้าของสัญญาณที่ออกจากฟังก์ชั่นเจนเนอเรเตอร์และค่าแรงดันไฟฟ้าที่แสดงที่ออสซิโลสโคปเป็นค่าที่ยอดคลื่น (Peak) นะครับ ไม่ใช่ค่า RMS แต่ค่าแรงดันไฟฟ้าที่วัดได้จากมัลติมิเตอร์ที่เราใช้งานกันทั่วไปเป็นค่า RMS ครับ เราจะหาค่าแรงดัน RMS จากค่า Peak โดยการนำค่าแรงดัน Peak มาหารด้วย 1.414 ครับ

ค่าแรงดันไฟฟ้าที่เราจะนำไปคำนวณกำลังวัตต์ต้องเป็นค่า RMS ครับ

สัญญาณที่ออกจากฟังก์ชั่นเจนเนอเรเตอร์เราสามารถเลือกชนิดของรูปคลื่น ปรับความถี่ ปรับความสูงของคลื่นหรือความแรงของสัญญาณเป็นค่า Peak นั่นแหละครับ

การใช้งานอย่างง่ายๆ ของฟังก์ชั่นเจนเนอเรเตอร์ก็มีแค่นี้ครับ  พอเล่นแบบง่ายๆ ได้แล้ว คุ้นเคยแล้วต่อไปการใช้งานอื่นๆ ก็ค่อยๆ ศึกษาจากคู่มือของเครื่องได้ครับ

[Kittakon]

สุดยอดครับ

[prasan]

นำภาพการใช้งานมาให้ดูกันก่อนบางท่านอาจจะนึกไม่ออก

จากภาพเราต่อฟังก์ชั่นเจนเนอเรเตอร์เพื่อทดสอบการทำงานของแอมป์ (Amplifier) ซึ่งมีโหลด (Load) หรือที่เราเรียกกันว่าดัมมี่โหลด (Dummy load) แล้วเราก็ต่อออสซิโลสโคปวัดสัญญาณที่ออกจากแอมป์ ดัมมีโหลดนี้เราต่อไว้ให้ทำหน้าที่แทนลำโพงครับ

นอกจากวัดสัญญาณที่ดัมมีโหลดแล้วเรายังสามารถใช้ออสซิโลสโคปวัดดูรูปคลื่นของสัญญาณที่จุดใดๆ ในวงจรแอมป์ของเราก็ได้ครับ

[Mc]

ยังกับเขาจะยกให้ก็ปาน

มีแต่ใช้ไม่ค่อยเป็น รอเค้ามาสอนนี่แหละ 

[prasan]

ยังกับเขาจะยกให้ก็ปาน

พี่เค้ามีอยู่เต็มชั้นเลยพี่แต่ไม่ยอมเอาออกมาใช้ สงสัยกลัวมันเก่า

[ยุทธ]

ยังกับเขาจะยกให้ก็ปาน

[prasan]

จบแล้วครับ    ล้อเล่น 

[bb]

 

[Mc]

 

[prasan]

ก่อนอื่นต้องขอบอกว่าผมไม่ใช่เซียนในด้านเครื่องมือวัดพวกนี้หรอกนะครับเพียงแต่อยากนำสิ่งที่ผมพอจะทราบมาแชร์กัน คงจะพอเป็นประโยชน์บ้างนะครับ
ในงาน DIY ที่ผมหรือท่านทั้งหลายทำกัน จริงอยู่ที่ว่าทำเสียงได้ถูกใจแล้วก็น่าจะพอแล้ว หลายท่านอาจจะแย้งว่าทดสอบแอมป์ด้วยเครื่องวัดแล้วไม่เห็นมันจะได้เสียงถูกใจเลย ก็อาจจะจริงหรือไม่จริงก็ได้ครับ เอาเป็นว่าผมจะไม่ขออกความเห็นด้านเสียงนะครับ แต่ผมขอเสนอในอีกด้านหนึ่งที่อาจจะเป็นประโยชน์สำหรับท่านที่สนใจและอยากจะทดลองนะครับ

เราจะทราบได้อย่างไรว่าแอมป์ที่เราออกแบบมามันทำงานได้ตามที่เราตั้งใจไว้หรือเปล่า เช่น การตอบสนองความถี่ กำลังวัตต์ รูปคลื่นของสัญญาณ

เครื่องมือทั้งสามอย่างที่ว่าไปตัวแรกคือ
1. ฟังก์ชั่นเจนเนอเรเตอร์ใช้สำหรับเป็นตัวป้อนสัญญาณเข้าไปที่แอมป์แทนเครื่องเล่น CD หรือเครื่องเล่นอื่นๆ ครับ สัญญาณที่ออกจากเครื่องฟังก์ชั่นเจนเนอเรเตอร์นี้จะสามารถเลือกได้หลายรูปแบบ เช่น รูปคลื่นไซน์ รูปคลื่นสี่เหลี่ยม รูปคลื่นสามเหลี่ยม นอกจากเราสามารถเลือกชนิดของรูปคลื่นแล้วเรายังสามารถปรับความแรงของสัญญาณได้ด้วย ปรับความถี่ของสัญญาณได้ด้วย

ภาพเครื่องมือวัดที่ผมนำมาแสดงผมใช้ตามเครื่องที่ผมมีอยู่ และไม่ได้เป็นการโฆษณาใดๆ นะครับ  เครื่องยี่ห้ออื่นก็จะสามารถเลือกได้แบบนี้เช่นกันครับ อาจจะมีลูกเล่นแตกต่างกันไปบ้างแต่พื้นฐานแล้วก็แบบนี้ครับ

[prasan]

ใช้ ฟังก์ชั่นเจนเนอเรเตอร์ ออสซิโลสโคป ดัมมี่โหลด อย่างง่ายๆ
มันคืออะไร แล้วจะใช้มันอย่างไรละเนี่ย